Wat zijn derivaten precies?
To derive betekent letterlijk afleiden. Derivaten is de verzamelnaam voor een speciale categorie beleggingsproducten. Ze zijn bedacht door slimme koppen en zijn vaak complex om goed te begrijpen. De totale markt voor derivaten kan groter zijn dan de markt voor de producten waarop ze gebaseerd zijn. Dat product heet de onderliggende waarde. Dat kan een aandeel of obligatie zijn. Maar er zijn inmiddels vele andere, zoals valuta of zelfs een beursindex. De 4 bekendste derivaten zijn opties, futures, swaps en cfd’s.
1. Opties
Een optie is een contract tussen twee partijen waarbij de koper het recht krijgt om een onderliggende waarde - zoals een aandeel - te kopen of te verkopen tegen een vooraf bepaalde prijs en binnen een bepaalde periode. Je hebt dus de keus om dat wel of niet te doen, vandaar de naam optie. Als de koper het recht wil uitoefenen, moet de verkoper zijn plicht nakomen. Dus hij moet de betreffende aandelen leveren (verkopen) of kopen. De einddatum van de loopperiode heet de expiratiedatum. De loopperiode kan een maand zijn maar ook een jaar of nog langer.
De verkoper van de optie ‘schrijft’ de optie en ontvangt hiervoor een premie, dat is de prijs die de koper betaalt. Bijvoorbeeld, een belegger kan opties schrijven om zijn aandelen te beschermen tegen een daling van de markt. Hij weet dan zeker dat hij ze kan verkopen tegen de in de optie vastgelegde prijs. Een optie geeft beleggers ook de mogelijkheid om winst te maken zonder de onderliggende waarde daadwerkelijk te bezitten. Er zijn twee soorten opties: call-opties, die de koper het recht geven om de onderliggende activa te kopen, en put-opties, die de koper het recht geven om de onderliggende activa te verkopen. Opties worden verhandeld op een optiebeurs en hebben een eigen koers die natuurlijk negatief of positief meebeweegt met de koers van de onderliggende waarde. En 1 optie gaat altijd over 100 aandelen of andere onderliggende waarde.
2. Futures
Een future is een contract waarbij twee partijen afspreken om een onderliggende waarde te kopen of te verkopen op een bepaalde datum in de toekomst, tegen een vooraf bepaalde prijs. Futures worden vaak gebruikt om te speculeren op de prijsbewegingen van grondstoffen, valuta of indices. Dit geeft beleggers de mogelijkheid om te profiteren van de prijsstijging of -daling van het onderliggende activum. Futures worden vaak gebruikt om risico's te beheersen. Bijvoorbeeld voor boeren die hun oogst in de toekomst willen verkopen tegen een vaste prijs, zodat ze niet worden getroffen door onverwachte prijsdalingen.
3. Swaps
Een swap is een contract tussen twee partijen waarbij ze afspreken om periodiek van positie te wisselen in een onderliggende waarde, zoals een rentetarief of valuta. Het meest voorkomende type swap is een renteswap, waarbij de ene partij een vaste rente betaalt en de andere partij een variabele rente betaalt op een bepaalde hoofdsom. Swaps worden vaak gebruikt om renterisico's te beheersen.
4. CFD's
Een CFD of Contract for Difference is een overeenkomst tussen een koper en verkoper om het verschil tussen de openings- en sluitingsprijs van een onderliggende waarde te verhandelen. CFD's worden vaak gebruikt om te speculeren op prijsbewegingen van aandelen, valuta's en grondstoffen.
Onderliggende waarde
De onderliggende waarde van derivaten kan van alles zijn. Bijvoorbeeld de aandelen van een beursgenoteerd bedrijf, de prijs van goud of olie, of zelfs het weer. Derivaten bieden beleggers de mogelijkheid om te profiteren van prijsbewegingen van activa zonder deze activa daadwerkelijk te bezitten. Derivaten kunnen ook worden gebruikt als een hedging-instrument om risico's te beperken en verliezen te minimaliseren.
Derivaten hebben een slechte naam omdat ze vaak worden geassocieerd met grote financiële instellingen en complexe financiële instrumenten die hebben bijgedragen aan de financiële crisis van 2008. Er zijn echter ook situaties waarin derivaten nuttig kunnen zijn. Bijvoorbeeld voor bedrijven die hun risico willen beheersen bij het afdekken van valutarisico's of grondstofprijzen. Daarnaast worden derivaten vaak gebruikt door professionele beleggers om te speculeren op de prijsbewegingen van verschillende markten.