Vermogensbelasting op de schop?

Het kabinet wil in 2022 de box 3 vermogensbelasting wijzigen. Hiermee komt de regering tegemoetkom aan de maatschappelijke kritiek op het huidige stelsel van vermogensrendementsheffing. Hoe dit zit en wat de consequenties zijn, leest u in deze bijdrage van vermogensplanner Ramón Wernsen.

De belastingdienst werkt met zogenaamde fiscale boxen. Box 3 is de box waarin uw vermogen wordt belast. Het betreft spaargeld en belegd vermogen, maar ook de waarde van vastgoed buiten uw eigen woning. Denk hierbij aan een vakantiewoning of een beleggingspand. Box 3 kent een heffingsvrij vermogen. Dit betekent dat u over de eerste € 30.846 (2020) van uw vermogen geen belasting betaalt. Heeft u een fiscaal partner, dan bedraagt de gezamenlijke vrijstelling tweemaal dit bedrag.

Vermogensbelasting 2020

Bij de huidige belastingheffing gaat de Belastingdienst niet uit van het werkelijke rendement dat u hebt behaald op uw vermogen maar van een fictief rendement tussen de 1,79 en 5,28% (zie figuur 1). Het fictieve rendement wordt ook wel forfaitair rendement genoemd. Over dit rendement betaalt u 30% vermogensrendementsheffing en dit is de uiteindelijke fiscale druk. De hoogte van het fictieve rendement is afhankelijk van het totale vermogen. Het adagium van de overheid is hierin: hoe meer vermogen, hoe meer rendement u behaalt en dus hoe meer belasting u betaalt.

Eerste schijf: de eerste € 72.797 vermogen – boven de vrijstelling van € 30.846 – valt in de eerste schijf. De mix in deze schijf bestaat uit 67% spaargeld en 33% beleggingen. Het forfaitair rendement in deze schijf is vastgesteld op 1,79%. Zodoende komt de fiscale druk uit op 0,54% (1,79% x 30%).

Tweede schijf: de volgende € 932.775 aan vermogen valt in deze schijf (€ 1.005.572 minus € 72.797). De mix bestaat uit 21% spaargeld en 79% beleggingen. Het forfaitair rendement in deze schijf is vastgesteld op 4,19%. Zodoende komt de fiscale druk uit op 1,26% (4,19% x 30%).

Derde schijf: is van toepassing op vermogens vanaf € 1.005.572. De mix in deze schijf bestaat geheel uit beleggingen. Het forfaitair rendement in deze schijf is in 2020 vastgesteld op 5,28%. De bijbehorende fiscale druk is 1,58% (5,28% x 30%).

Zoals u kunt zien in figuur 1 gelden voor fiscale partners dubbele bedragen. Schulden die vallen onder box 3 mogen bijna in zijn geheel worden afgetrokken van het box 3-vermogen. Op deze manier is minder vermogensbelasting verschuldigd.

Figuur 1: vermogensbelasting op box 3-vermogen 2020

Vermogensbelasting 2022

In de nieuwe voorgestelde box 3-vermogensbelasting wordt onderscheid gemaakt tussen spaargeld (waaronder deposito’s), overig vermogen (waaronder beleggen) en leningen. Elke categorie krijgt een eigen fictief rendement. Voor spaargeld is dit op basis van de huidige situatie 0,09%, voor overig vermogen 5,33% en voor schulden -3,03%. Verder is het voorstel om het box 3-belastingtarief te verhogen naar 33% (zie figuur 2).

Op basis van de voorgestelde fictieve rendementen betekent dit voor spaarders dat zij pas vermogensrendementsheffing gaan betalen als zij meer dan € 444.000 aan vermogen hebben. Voor degenen die een fiscaal partner hebben, loopt deze vermogensbelastingvrijstelling op naar € 888.000.

Wat opvalt is dat al het box 3- vermogen dat niet onder de definitie spaargeld valt wordt afgerekend op een fictief rendement van 5,33% per jaar. Rekening houdend met een verhoogd belastingtarief van 33% komt dit neer op een effectieve belastingheffing van 1,76% per jaar. Niet alleen beleggingen, maar ook vorderingen worden als overig vermogen beschouwd. Hierdoor zullen uitgegeven familieleningen zwaarder worden belast. Denk hierbij ook aan te vorderen papieren schenkingen.

Aan schulden wordt een negatief rendement toegekend, dat lager is dan het rendement op beleggen. Dit betekent dat schulden niet meer geheel afgetrokken kunnen worden van het box 3-vermogen. Als je een box 3-schuld hebt, dan wordt die zodoende minder aantrekkelijk.

Figuur 2: vermogensbelasting op box 3-vermogen 2022

Meer of minder vermogensbelasting vanaf 2022

Gaat u nu meer of minder vermogensrendementsheffing betalen in 2022 in vergelijking met nu? Dit verschilt per huishouden. Hieronder een zestal verschillende voorbeelden (zie figuur 3).

(1) Een echtpaar met € 750.000 aan spaargeld gaat in 2022 maar liefst € 7.624 minder vermogensbelasting betalen.

(2) Een echtpaar met € 750.000 aan beleggingen, gaat ruim € 5.300 meer aan vermogensbelasting betalen.

(3) Voor directeur-grootaandeelhouders (dga's) geldt dat ze naast box 3-vermogen ook vaak box 3-schulden hebben. Stel dat er tegenover € 500.000 aan beleggingen een schuld staat van € 500.000, dan betekent dit dat er nu geen vermogensbelasting verschuldigd is, maar in 2022 dus wel namelijk een bedrag van € 3.592.

(4) Ook in het geval dat er meer beleggingen zijn dan schulden, zal er per 2022 meer vermogensbelasting verschuldigd zijn. Een echtpaar met € 1 miljoen aan beleggingen en € 250.000 aan schulden zal in 2022 bijna € 7.200 meer aan vermogensbelasting moeten overmaken aan de schatkist.

(5) Behalve spaarders komen ook diegenen met een mix aan beleggingen en spaargeld er beter vanaf in 2022. Stel je hebt samen met je partner € 2,5 miljoen aan beleggingen en € 2,5 miljoen aan spaargeld. In 2022 ben je dan ruim € 26.000 minder aan vermogensbelasting verschuldigd.

(6) Voor die gelukkigen met € 20 miljoen aan beleggingen en € 5 miljoen aan spaargeld geldt dat zij in 2022 ruim € 33.000 minder vermogensbelasting kwijt zijn.

Figuur 3: Meer of minder vermogensbelasting vanaf 2022

Vermogensbelasting 2022: werkelijkheid of proefballon?

De nieuwe plannen zetten aan tot sparen en speculatiever beleggen. Het is opmerkelijk dat het kabinet er in zijn geheel aan voorbij gaat dat de verwachte rendementen en risico’s van verschillende vermogenstitels sterk verschillen. Het maakt dus niet uit of je 100% in aandelen belegt of 100% in obligaties, dan wel in andere vermogenstitels. In alle gevallen wordt afgerekend op een fictief rendement van 5,33% met een bijbehorend effectieve belastingheffing van 1,76%. Dit maakt het aantrekkelijker om defensieve beleggingstitels, zoals obligaties in te ruilen voor spaargeld of spaardeposito’s.

Aan schulden wordt een negatief rendement toegekend, dat lager is dan het rendement op beleggen. In de nieuwe systematiek leidt een bedrag van € 500.000 aan beleggingsvastgoed en hetzelfde bedrag aan hypotheekschuld tot belastingheffing. Dit laatste zal vooral directeur-grootaandeelhouder (dga's) raken die van hun vennootschap lenen.

De kans is klein dat de voorgestelde nieuwe box 3-systematiek in deze vorm zal doorgaan. Mocht dit wel zo zijn, dan levert dit veel nieuwe planningsmogelijkheden op. Dat is nu eenmaal de consequentie van een belastingheffing op basis van fictieve in plaats van op werkelijke rendementen.

door Ramón Wernsen
Ramón is sinds 1996 actief als Financieel Planner en is auteur van vele artikelen en boeken en als docent verbonden aan het Erasmus Instituut voor Financiële Planning in Rotterdam. Bij Vermogensbeheer.nl helpt hij als vermogensplanner klanten met het herstructureren van hun vermogen en vermogensplanning.